به نقل از «ایمنا»

«حق به شهر» سرنخ فلسفی مهمی از عصر روشنگری دارد/ فراتر از تقسیم عادلانه شهر باید عمل کنیم

تاریخ انتشار: ۱۸ دی ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۴۷۰۹۵۸

معاون شهرسازی و معماری شهردار اصفهان با بیان اینکه مفهوم حق به شهر دارای چهار موضوع شامل کارآمدی، برابری، مشارکت و پاسخگویی است، گفت: مفهوم حق به شهر، سرنخ فلسفی مهمی از عصر روشنگری دارد که مباحث به‌وجود آمده از این ایده یا حقوق طبیعی در اسناد اداری بسیاری از دموکراسی‌های جهان به‌کار گرفته شده است.

به گزارش خبرگزاری ایمنا، در دهه‌های اخیر، تغییرات سریع شهرها و بحران‌های ناشی از آن توجه‌ها را به سمت عرصه سیاست‌گذاری شهری جلب کرده است، از سوی دیگر صورت‌ها و اشکال نابرابر توزیع منابع و فرصت‌ها به ضرر بخش عمده افراد و گروه‌های اجتماعی ساکن در شهرها موجب شد تا نظریه پردازان انتقادی شهر با تکیه بر مفهوم «حق به شهر»، مطالبات شهروندان را در برابر سیاست‌گذاران و تصمیم سازان شهری مطرح کنند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

تخصیص شامل حقوق دسترسی، تملک و استفاده از فضای شهری و آفرینش فضای جدیدی است که نیازهای افراد را برآورده می‌سازد. حق به شهر تجلی‌بخش خود به عنوان شکل عالی از حقوق و به معنای حق آزادی تا خصوصی شدن در جامعه‌پذیری، سکونت و زیست است.

حق به شهر، همه شهروندان را تشویق می‌کند تا در استفاده و تولید فضای شهری مشارکت کنند و بر تولید فضای شهری به معنای کنترل بر روابط فضایی و اجتماعی شهری، کنترل داشته باشند.

این مقوله به موضوعاتی همچون برابری و نبود تبعیض، حمایت ویژه از افراد و گروه‌های آسیب‌پذیر، افزایش همبستگی اقتصادی و سیاست‌های مترقی کننده، توسعه شهری عادلانه و پایدار، مشارکت، شفافیت، حق به اطلاعات عمومی، آزادی، عدالت، گردهمایی، حق به امنیت عمومی و همزیستی مسالمت‌آمیز بر اساس صلح، همبستگی، دسترسی به خدمات عمومی شهری و خانگی و تأمین آنها، حق به حمل و نقل عمومی، حق مسکن، آموزش، کار، حق به فرهنگ و اوقات فراغت و سلامت و حق به محیط زیست توجه جدی دارد؛ این مفهوم چارچوبی برای بحث در خصوص حقوق و مسئولیت‌های مدنی و ابزاری برای ایجاد تغییرات شهری و تحقق شهر شهروند محور را فراهم می‌کند.

آنچه در ادامه می‌خوانید ماحصل گفت‌وگوی خبرنگار ایمنا با وحید مهدویان، معاون شهرسازی و معماری شهردار اصفهان در رابطه با مفهوم و کارکرد مفهوم حق به شهر است.

حق به شهر متکی بر کارآمدی، برابری، مشارکت و پاسخگویی است

ایمنا: حق به شهر چه مفهومی را مطرح می‌کند؟

مهدویان: شهروندی مفهومی با گستردگی سیار بالا است و به ابعاد مختلفی مشتمل بر مشارکت سیاسی، توانایی برای مطالبه حقوق و مزایایی همچون حقوق مدنی، سیاسی و اقتصادی خاص، هویت سیاسی، اجتماعی و فرهنگی نیاز دارد.

مفهوم حق به شهر، سرنخ فلسفی مهمی از عصر روشنگری دارد که مباحث به‌وجود آمده از این ایده یا حقوق طبیعی در اسناد اداری بسیاری از دموکراسی‌های جهان به کار گرفته شده است و در نفوذ سیاسی معاصر ادامه پیدا کرده است.

با وجود اینکه حق به شهر به‌عنوان حق برای تمام ساکنان درک شده است، اما چالش اصلی این است که چگونه این موضوع، جنبه اجرایی پیدا می‌کند.

نتایج پژوهش‌های جدید نشان می‌دهد که مفهوم حق به شهر دارای چهار موضوع شامل کارآمدی، برابری، مشارکت و پاسخگویی است، در واقع تحقق عملیاتی مفهوم حق به شهر متکی به این موضوعات است.

کارآمدی از قبیل کارایی در مدیریت مالی، ارائه خدمات و پاسخگویی به نگرانی‌های شهروندان، برابری، مشتمل بر دسترسی بدون تبعیض به نیازهای اساسی زندگی شهری و سیاست‌های طرفدار فقرا برای جمعیت‌های آسیب پذیر، مشارکت برای مثال، از راه دموکراسی‌های قدرتمند مبتنی بر نمایندگی محلی، انتخابات شهری آزاد و عادلانه و فرایندهای تصمیم‌گیری مشارکتی و پاسخگویی مواردی از قبیل شفافیت در امورات اجرایی دولت محلی، پاسخگویی به دولت مرکزی و شهروندان و ارتقای یکپارچگی و انسجام اجتماعی را شامل می‌شود.

ایمنا: دربرگیرندگی اجتماعی و زیست شایسته و شرافتمندانه در زمینه حق به شهر چه تأثیری می‌گذارد؟

مهدویان: جهانی‌شدن و تسلط اقتصاد سرمایه‌‎داری باعث تعمیق فاصله طبقات اجتماعی و شکاف‌های گسترده‌ای در جوامع شده است، به این معنا که نوعی جوامع مبتنی بر «قطبش اجتماعی» شکل گرفته‌اند که در یک سوی آن، طبقه بسیار مرفه قرار دارد و فقرا، افراد طردشده و به حاشیه رانده شده در سمت دیگر قرار گرفته‌اند. دربرگیرندگی اجتماعی و زیست شایسته و شرافتمندانه از سه جنبه اساسی شامل زنان، کارگران و مهاجران قابل بررسی است.

در جنبه زنان، در شهرهای سراسر جهان، میلیون‌ها زن در فقر، محرومیت یا ناامنی زندگی می‌کنند؛ آن‌ها ممکن است در منزل تهدید شوند، در محل کار علیه آنها تبعیض شود و دسترسی آنها به ارث و تحصیل انکار شود.

مهاجرت یک مسئله کانونی برای حق به شهر است، به این معنا که حق برای همگان از جمله مهاجران بین‌المللی وجود دارد که به امکانات رفاهی و مزایای موجود در شهر دسترسی داشته باشند و بهترین شیوه برای ارتقای آگاهی، نمایندگی و حقوق جمعیت گذرا فراهم شود.

مهاجرت یک مسئله کانونی برای حق به شهر است

برای اجتماع میزبان، چالش اصلی این است که مهاجران امکان دارد تعهد محدودی به مشارکت مدنی داشته باشند؛ از آنجایی که مهاجران به اجتماعات تعلق دارند و به زندگی شهری کمک می‌کنند، سیاست‌های فراگیر و دربرگیرنده باید به این اجتماعات توجه داشته باشند و این دربرگیرندگی باید به گونه‌ای متنوع باشد که اجتماعات در آن دخیل باشند.

از جنبه کارگران، حق ساکنان شهری برای جست‌وجوی اشتغال مشروع از اهمیت بالایی برخوردار است و چنانچه فقرای شهری به حاشیه رانده شده به مزایای زندگی شهری دسترسی داشته باشند. این امر تنها در صورتی امکان‌پذیر است که دولت‌های شهری برای حمایت از معیشت شهری، یک رویکرد توانمندساز را در نظر بگیرد که این امر، از اصول اصلی حق به شهر است.

لذت از حضور در فضاهای شهری و برقراری روابط اجتماعی حق تمام ساکنان شهر است

ایمنا: در مباحث حقوق خدمات شهری چگونه حق به شهر اثر می‌گذارد؟

مهدویان: دسترسی به آب سالم و بهداشتی برای سلامتی، امنیت، معیشت و کیفیت زندگی در شهر ضروری است؛ در حالی که مشکل دسترسی نامناسب به آب و بهداشت در مناطق روستایی و شهری وجود دارد، این مسئله به‌ویژه در شهرها ملموس‌تر است.

به‌واسطه مهاجرت‌های داخلی و شهری شدن فقر، درصد زیادی از فقرا در شهرها متمرکز شده‌اند و در سه دهه گذشته، رشد جمعیت شهری در کشورهای درحال توسعه، سه برابر بیشتر از مناطق روستایی شده است، بنابراین، به زیرساخت‌های آب، بهداشت و پاکیزگی فراتر از ظرفیت موجود فشار آورده می‌شود و سرمایه‎گذاری در زیرساخت‌ها با شهرنشینی شتابان و برنامه‌ریزی نشده هماهنگ نیست؛ به بیان دیگر، دسترسی به خدمات پایه پیش‎نیاز اصلی برای دستیابی به آزادی و انتخاب در حق به شهر است.

عدالت اجتماعی به‌طور کلی به‌عنوان توزیع عادلانه قدرت، منابع و تعهدات در جامعه بدون توجه به نژاد یا قومیت، سن، جنسیت، وضعیت توانایی و پیشینه مذهبی یا معنوی تعریف می‌شود.

اصول بنیادی اساسی این تعریف شامل همکاری، دسترسی برابر و فرصت برابر است؛ چنین ارزش‌هایی، پایه و اساس یک جامعه دموکراتیک و برابری اجتماعی است.

ایمنا: حق تعامل اجتماعی و حق به احساس تعلق به شهر نیز در زیرمجموعه موضوع حق به شهر مطرح می‌شود؛ چه تعریف برای آن وجود دارد و چه تأثیری بر آن خواهد داشت؟

مهدویان: فضاهای عمومی شهری بستر ارتباطات و تعاملات اجتماعی شهروندان است؛ حضور مثبت افراد در فضاهای باز شهری سطح تعاملات اجتماعی و حس تعاون و شهروندی را ارتقا می‌دهد؛ بدیهی است لذت از حضور در فضاهای شهری و برقراری روابط اجتماعی حق تمام ساکنان شهر است.

روابط متقابل اجتماعی از آن سو لازم است که احساس تعلق را در افراد ایجاد می‌کند، بنابراین فضاهایی که این ارتباطات را فراهم می‌کند، فضاهای مطلوبی محسوب نمی‌شود.

نظریه انتقادی شهر دربردارنده نقد ایدئولوژیک شامل ایدولوژی‌های علمی-اجتماعی و نقد قدرت، نابرابری، بی عدالتی و فرصت جویی درون و میان شهرها است.

مفهوم نظریه انتقادی پیش از هر چیز با شاخص انتقادی بودن باز شناخته می‌شود.

حق استفاده از شهر در بعد عمومی، سبب شکل گیری احساس تعلق می‌شود؛ حس تعلق شامل معناها و دلبستگی‌هایی است که مکان‌ها برای فرد ایجاد می‌کند

با توجه به اینکه حق به شهر فراتر از تقسیم عادلانه شهر موجود است، از بازتوزیع منابع موجود فراتر رفته است و حق تحقق ارزش‌های دیگر را که به زندگی انسان ارزش زندگی می‌بخشد، مطالبه می‌کند.

حق مشخص به معنای پذیرش تعلق شهر به تمام ساکنان آن است که باید شهر را خود بسازند و با این کار، توانایی‌ها و ظرفیت‌های خود را نیز ارتقا بخشند.

حق استفاده از شهر در بعد عمومی، سبب شکل‌گیری احساس تعلق می‌شود؛ حس تعلق شامل معناها و دلبستگی‌هایی است که مکان‌ها برای فرد ایجاد می‌کند. تعلق یافتن به شهر با حرکت در شهر، حضور آن، احساس آرامش و مشارکت در ایجاد فضاهای مناسب برای خود ممکن می‌شود.

‌ایمنا: برای حس حق به شهر چه تعریفی وجود دارد؟

مهدویان: حس حق به شهر به ادراک شخصی فرد از فضا بستگی دارد، به پیوند فرد با مکان منجر می‌شود و در آن انسان خود را جزئی از آن مکان (شهر) می‌داند.

فضا مکانی است که پراکسیس شهری واکنش در آن رخ داده باشد. به نظر او احساس تعلق و پیوستگی در یک دانش، حافظه و تجربه بدنی بدون واسطه روزانه مانند قدم زدن در فضاها شکل می‌گیرد. اعمال روزانه به خود اختصاص دادن و باز به خود اختصاص دادن سبب برخورد و رقابت افراد با مفهوم هژمونیک شهروندی می‌شود فضای اجتماعی نیز همچنین است؛ یعنی به تنهایی نمی‌تواند وجود داشته باشد. فضا نشان دهنده نظم هم زمان و در زمان یا تاریخی واقعیت اجتماعی است.

فضاهای عمومی شهری علاوه بر عناصر کالبدی شامل معانی دیگری نیز است که مردم بر اساس آن، فضا را درک می‌کنند. در نهایت نیز این امر سبب احساس تعلق آن‌ها به فضا و تداوم حضور در آن می‌شود.

در مجموع باید در نظر داشت بهترین مرحله رابطه انسان و فضا، حس تعهد و تعلق شخص نسبت به آن فضا است. این حس از دو عامل مؤثر فضا انسان ساخته شده و تغییرات هر کدام در میزان تعهد و تعلق شخص نسبت به فضا است.

این حس از دو عامل مؤثر فضا و انسان ساخته شده و تغییرات هر کدام در میزان تعلق مؤثر است؛ فعالیت‌های روزمره علاوه بر اینکه احساس تعلق برای شهروندان به وجود می‌آورند، سبب شکل‌گیری معنا و هویت فضایی نیز می‌شوند.

برای نمونه خیابان، مکانی جغرافیایی است که از سوی برنامه‌ریزان و طراحان شهری، طراحی شده است و توسط افرادی که در آنجا به کنش اجتماعی می‌پردازند، تبدیل به فضایی با خاصیت تعلق خاطر برای آن‌ها می‌شود.

کد خبر 718208

منبع: ایمنا

کلیدواژه: شهرداری اصفهان اصفهان شهر اصفهان معاون شهرسازی و معماری شهرداری اصفهان معاون شهرسازی و معماری شهردار اصفهان معاونت شهرسازی و معماری شهرداری اصفهان شهر سازی شهرسازی تاکتیکی حق به شهر مفهوم حق به شهر شهر شهروند کلانشهر مدیریت شهری کلانشهرهای جهان حقوق شهروندی نشاط اجتماعی فرهنگ شهروندی توسعه پایدار حکمرانی خوب اداره ارزان شهر شهرداری شهر خلاق مفهوم حق به شهر حق به شهر داشته باشند تمام ساکنان احساس تعلق

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.imna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایمنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۴۷۰۹۵۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

کاهش ۸۰۰ درصدی آسیب های اجتماعی با مناسب سازی زیرساخت ها | ۵۰ خودرو در خدمت گشت فوریت های اجتماعی

به گزارش همشهری آنلاین، احمد احمدی صدر گزارشی از آخرین فعالیت‌ها در زمینه ایجاد زیرساخت‌های مناسب پیرامون ساماندهی آسیب‌های اجتماعی در دوره مدیریت شهری کنونی ارائه کرد و گفت: در دوره مدیریت شهری کنونی تعداد زیرساخت‌ها و بسترهای مناسب به منظور ساماندهی آسیب‌های اجتماعی و کاهش این آسیب‌ها رشد ۸۰۰ درصدی داشته است.

او ادامه داد: از سال ۱۴۰۰ تا به امروز ۱۰ مرکز تربیتی، آموزشی و درمانی یاورشهر ایجاد شده است که با ۷۷۵۰ ظرفیت ویژه جذب و نگهداری معتادین متجاهر و افراد منع پذیرشی اعم از بیماران زخم باز، عفونی، ایدز، هپاتیت و... در حال فعالیت هستند.

مدیرعامل سازمان رفاه، خدمات و مشارکت‌های اجتماعی شهرداری تهران تاکید کرد: اگر بیش از ۷۵۰۰ معتاد متجاهر و افراد منع پذیرش طی دوسال گذشته ساماندهی و در مراکز یاورشهر نگهداری نمی‌شدند هرگونه طرح ساماندهی در آینده شکست می‌خورد و حالا که چهره شهر از لحاظ ساماندهی آسیب‌های اجتماعی تغییرات اساسی پیدا کرده به این دلیل اصل که این افراد ساماندهی شده اند.

احمدی صدر افزود: در حوزه کودکان کار و خیابان نیز زیر ساخت‌های بسیار خوبی در دوره مدیریت شهری فعلی فراهم شده است و ما علاوه بر افتتاح و راه‌اندازی ۱۲ مرکز پویاشهر ویژه توانمندسازی، استعدادیابی و آموزش کودکان کار و خیابان که تعداد کل آن به ۳۸ مرکز رسید، سایر زیر ساخت های فرسوده و قدیمی را نیز بازسازی و احیا کردیم و در حال حاضر مراکز پویاشهر شهرداری تهران در حال خدمات رسانی به بیش از ۷ هزار کودک کار و خیابان هستند.

مدیرعامل سازمان خدمات و مشارکت‌های اجتماعی شهرداری تهران تصریح کرد: در دوره مدیریت شهری فعلی ۵ مددسرا در مناطق ۳، ۵ ، ۱۱ ، ۱۲ (زنان) و ۱۷ راه‌اندازی شد و تمامی مددسراهای مناطق ۲۲ گانه نیز مورد بازسازی و تقویت زیرساخت قرار گرفت.

همچنین توسعه این زیرساخت‌ها نیز همزمان در دستور کار مدیریت شهری فعلی بود؛ به عنوان مثال مددسرای منطقه ۲۲ از ۱۰۰ ظرفیت به ۱۵۰ ظرفیت ارتقا پیدا کرد و مددسرای منطقه ۹ از ۱۵۰ ظرفیت به ۲۰۰ ظرفیت رسید. مددسرای منطقه ۱۴ از ۶۰ ظرفیت به ۱۵۰ ظرفیت ارتقا پیدا کرد و مددسرای منطقه ۱۸ نیز از ۴۰ ظرفیت به ۸۰ ظرفیت توسعه پیدا کرد. همچنین مددسرای منطقه ۱۹ که پیش از ۶۰ ظرفیت داشت حالا ۱۵۰ ظرفیت دارد.

احمدی صدر خاطر نشان کرد: ما تا پایان امسال ۸ الی ۱۰ مرکز جامعه پذیری نیز افتتاح و مورد بهره برداری قرار خواهیم داد که یکی از کارهای بزرگ مدیریت شهری فعلی به حساب می‌آید. همچنین تعداد مددسرا ها را نیز افزایش خواهیم داد و در مناطقی که مددسرا ندارند، ایجاد این زیر ساخت‌ها در دستور کار آنها قرار گرفته است.

او افزود: ما پیش از این حدود ۹ پایگاه خدمات اجتماعی داشتیم اما در دوره مدیریت شهری فعلی این تعداد به ۲۹ پایگاه خدمات اجتماعی رسید که افزایش بسیار قابل توجهی داشته است به عنوان مثال در بهشت زهرا(س) ما دو پایگاه خدمات اجتماعی داریم که در حال خدمت‌رسانی به مددجویان این محدوده هستند.

احمدی صدر در پایان گفت: پس از افتتاح طرح حامی شهر ویژه ساماندهی آسیب دیدگان اجتماعی پایتخت تعداد گشت‌های فوریت‌های اجتماعی شهر تهران به بیش از ۵۰ خودرو رسید در حالی که در دوره‌های قبلی این عدد از ۱۰ الی ۱۵ تجاوز نمی‌کرد.

کد خبر 850364 منبع: خبرگزاری شهر برچسب‌ها خدمات شهری شهرداری تهران آسیب اجتماعی